فساد سیستماتیک در دولت چین پس از آغاز سیاست اصلاحات و درهای باز در سال ۱۹۷۸ و همزمان با توسعه اقتصادی شدت یافت و موضوع تا ۲۰۱۲ چنان وخیم شده بود که مهم ترین وظیفه ای که کمیته مرکزی حزب کمونیست به شی جین پینگ واگذار کرد مبارزه با رفع فساد بود.
در چین سنتی هدیه دادن امری نمادین در مناسبات انسانی و روابط است و رشوه ها نیز اغلب در همین قالب و توجیه، داده می شوند، در زمان چین باستان روش موثری برای مقابله با سوء استفاده از قدرت توسط امپراتور و سایر مقامات وجود نداشت و روش عمده تکیه بر شرافت بود و برای محدود کردن سوء استفاده از قدرت آموزش صداقت در دستور کار بود.
دنگ شیائوپینگ در ۱۹۸۵ جمله ای گفت که شاید بتوان تفکر رهبران آن دوران چین را متوجه شویم: «سیاست ما این است که اجازه دهیم برخی از مردم و برخی از مناطق زودتر ثروتمند شوند تا بتوانند مناطق عقب مانده را کمک کنند»
بر همین اساس روابط شبکه ای در حزب کمونیست تعیین کننده بود و هر کس به هسته اصلی قدرت نزدیک تر بود و خود را وفادارتر نشان می داد از اطلاعات بازار و پاداش بیشتری بهره می برد و این هسته بیشتر شامل خانواده ها، دوستان و همکلاسی ها می شد.
در کتاب «فساد توسط طراحی» نوشته ملانی مانیون، یک نکته اساسی ذکر شده: بعضی از سیستم های طراحی شده دولت پاک را ترویج می کنند در حالی که برخی دیگر فساد ایجاد و حفظ می کنند. همچنین در این کتاب سه طرح اساسی برای مقابله با فساد اشاره شده است: نهادهای ضد فساد، مکانیستم تشویقی و طراحی قانون .
نوامبر ۲۰۱۲ در هجدهمین کنگره حزب کمونیست هو جین تائو در مورد فساد می گوید : «باید قاطعانه با فساد مخالف باشید و سیاستمداران را پاک و صادق نگه دارید. اگر نتوانیم خوب با فساد مقابله کنیم، می تواند برای جزب مهلک باشد و حتی باعث فروپاشی و سقوط دولت شود»
هوجین تائو چهار اصل را معرفی کرد: شناسایی علت و معلول، درمان جامع، مجازات و تمرکز بر روی پیشگیری و بر طراحی سیستم ضد فساد و تقویت همکاری بین المللی در مبارزه با فساد.
طبق برنامه و با اتمام مدت ریاست جمهوری هوچین تائو، شی چین پینگ روی کارآمد و در اولین سخنرانی مقررات ۸ بندی وضع کرد که بند هشتم عبارت است از: مدیران باید مقررات را کامل رعایت و مقررات مربوطه به خانه و اتوموبیل دولتی را به جدیت اجرا نمایند .
البته مبارزه با فساد در دولت های پیش از شی جین پینگ هم بود اما حزب کمونیست ماموریت ویژه ای جهت ریشه کنی فساد سیستماتیک به او داد.
چین یک میلیارد و چهارصدمیلیون نفر جمعیت دارد و از این بین حدود ۹۰ میلیون نفر عضو حزب کمونیست هستند ، از عالی ترین مقامات کشوری و ارتش تا مدیران بیمارستان های دولتی، مدیران دانشگاه ها، مدیران فدراسیون های ورزشی و حتی مدیران موسسات تحقیقاتی.
در ۲۰۱۲ شی جینگ پینگ برنامه ای ضرب الاجلی اجرا کرد جهت دستگیری و محاکمه مفسدان بزرگ که فساد بیش از ۱۰۰ میلیون یوانی دارند (ببرهای بزرگ) که اغلب نزدیکان به هسته قدرت مرکزی بودند تا ببرهای کوچک که فساد زیر ۱۰ میلیون یوان دارند و مگس ها. طبق فرمان او ابتدا تمرکز بر ببرهای بزرگ بود، عناصر نزدیک به حاکمیت که دشمن مردم هستند و اگر محاکمه و مجازات نشوند اوضاع به خطر خواهد افتاد. طبق فرمان او تمام ببرهای بزرگ بدون هیچ تبعیض و استثنا می بایست مجازات می شدند و اگر افرادی مستثنا شوند در پایان تعداد زیادی از آنها بدون مجازات خواهند ماند و این آینده بدی را برای کشور را رقم خواهد زد.
در اکتبر ۲۰۱۴ نیز شی جین پینگ اعلامیه ای منتشر کرد که در آن بر رعایت قانون، رعایت دقیق اساسنامه حزب کمونیست، مبارزه ضد فساد و نظارت مردم بر همه ی مقامات صرف نظر از رتبه و مقام آنها تاکید داشت.
کمیته ضد فساد در ۲۰۱۳ تشکیل شده بود و از آن تاریخ پیوسته گزارش اقدامات خود را در سایتی به اطلاع مردم می رساند و گزارش های مردم را نیز از همان طریق در حال دریافت است.
در ۲۰۱۵ تئوری دیگری در مبارزه با فساد معرفی شد: قطع برخی درختان برای حفظ جنگل، که بازگو کننده طرحی استراتژیک بود و طی آن تعدادی از مدیران بسیار نزدیک به هسته قدرت شامل چند تن از ژنرال های ارتش تا اعضاء دفتر سیاسی حزب مرکزی، شهرداران و مدیران بالارتبه، معاونین وزرا، مدیران امنیتی، دادستان ها و قاضی ها به اتهام فساد دستگیر و محاکمه شدند.
در کنار آن برای آن دسته از مجرمین اقتصادی که از چین گریخته بودند نیز عملیات شکار روباه از سال ۲۰۱۴ تاکنون ادامه دارد، برای نمونه در ۲۰۱۵ وزارت امنیت با همکاری سفارتخانه های چین در خارج از کشور ۸۵۰ مجرم اقتصادی فراری را به چین بازگردانده و محاکمه کردند. اقدام دیگر در کنترل و پیشگیری از فساد اصلاحات عمیق در سیستم اداری و مدیریت و عدم تمرکز قدرت است، مصوبات اداری کاهش یافته و توجه بیشتر به نظارت و بازرسی معطوف شده است.
پروژه ها و مصوبات غیرضروری حذف و لغو شدند چراکه ساده سازی بر شفافیت و سهولت نظارت می افزاید.
قوانین شفاف و روشن در اختیار عموم قرار گرفته و قوانین پنهانی از بین رفت. تخمین زده می شود در جریان ضد فساد از ۲۰۱۲ تاکنون بیش از یک میلیون مقام دولتی محاکمه شده اند.
احسان چلونگر، دکترای اقتصادکاربردی، ۲ تیر ۱۳۹۹
