مریم مهرزاد – بازار سرمایه ایران در دی‌ماه با افت معنادار شاخص کل و کاهش چشمگیر معاملات روبه‌رو شد. شاخص کل بورس که در آغاز ماه در سطح ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار واحد بود، حالا به زیر ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد رسیده و سهامداران را نگران کرده است. خبرنگار ما با بررسی اخبار رسمی و گفت‌وگو با کارشناسان، دلایل اصلی این روند نزولی را دسته‌بندی و تحلیل کرده است.
دلایل کلیدی افت بازار
فرسایش اعتماد عمومی به سیاست‌گذاری‌ها
دولت و نهادهای بورسی از پاییز وعده حمایت‌هایی مثل تأمین نقدینگی برای حقوقی‌ها، کاهش مالیات معاملات یا حمایت از صندوق تثبیت را داده بودند، اما در عمل این وعده‌ها اجرایی نشد. همین موضوع بی‌اعتمادی عمیقی در بین سرمایه‌گذاران ایجاد کرد.
فشارهای بنیادی از اقتصاد جهانی
افت قیمت جهانی فلزات اساسی، نفت و پتروشیمی‌ها باعث شد چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور تضعیف شود. از طرف دیگر، تداوم تحریم‌ها و مشکلات نقل‌وانتقال ارزی فشار مضاعفی به شرکت‌ها و بازار وارد کرده است.
خروج نقدینگی به دلیل فشار اقتصادی عمومی
افزایش قیمت کالاهای اساسی، تورم بالا و کاهش قدرت خرید باعث شده مردم نقدینگی خود را از بورس خارج کرده و به سمت بازارهایی مثل ارز، سکه، سپرده بانکی یا مسکن ببرند.
عملکرد حقوقی‌ها و سهامداران عمده
به گفته کارشناسان، حقوقی‌ها (سهامداران بزرگ) به‌جای حمایت از بازار، در بسیاری از مقاطع به عرضه سنگین دست زدند و این فشار فروش باعث تشدید روند نزولی شد.
فضای منفی روانی و شایعات
نبود نظارت کافی بر فضای خبری و شبکه‌های اجتماعی، شایعات و سیگنال‌های منفی را در میان سهامداران خرد پخش کرد و تصمیم‌های هیجانی و پرریسک را افزایش داد.
دکتر محمدرضا سهرابی، تحلیلگر بازار سرمایه، می‌گوید:بازار سرمایه ایران همیشه حساس به سیاست‌گذاری‌های کلان بوده. وقتی دولت صرفاً وعده می‌دهد اما عمل نمی‌کند، سهامدار ناامید می‌شود. برای بازگرداندن اعتماد، باید بسته‌های حمایتی اجرایی شود، نه فقط روی کاغذ.»
مهندس الناز شریفی، کارشناس بازارهای مالی، تأکید می‌کند:بازار ایران به‌شدت تحت تأثیر متغیرهای جهانی هم هست. افت قیمت نفت و فلزات و مشکلات صادرات، وضعیت بنیادی شرکت‌ها را ضعیف می‌کند. سرمایه‌گذاران این تحلیل‌ها را می‌بینند و عقب‌نشینی می‌کنند.»
راهکارها و توصیه‌ها
کارشناسان چند راه‌حل کلیدی برای بازگرداندن رونق به بورس مطرح می‌کنند:
✔ شفاف‌سازی سیاست‌ها و پرهیز از تصمیم‌های ناگهانی
✔ اجرای عملی بسته‌های حمایتی و تزریق نقدینگی هدفمند
✔ کاهش هزینه‌های معاملاتی و ایجاد مشوق برای سرمایه‌گذاران خرد
✔ کنترل شایعات و بهبود اطلاع‌رسانی واقعی در بازار
✔ تقویت روابط تجاری خارجی برای افزایش سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور
بورس دی‌ماه ۱۴۰۳ بازتابی از شرایط اقتصادی و سیاسی کلان کشور است. بدون اصلاح سیاست‌ها و بازسازی اعتماد عمومی، رکود و خروج سرمایه ادامه خواهد داشت. چشم‌ها به ماه‌های آینده و تصمیم‌های کلان دوخته شده است؛ آیا مسئولان می‌توانند سرمایه‌گذاران را به ماندن در بازار قانع کنند؟
