خطرات ویروس «اچ پی وی» و یک خبر جدید از آن

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، برخی می گویند: این ویروس محصول تغییرات وسیع اجتماعی و تغییر الگوها است اما فارغ از این تغییرات اجتماعی چیزی است که در جامعه رخ می دهد و باید از آن مطلع بود و حداقل آن را پیشگیری کرد.
چند ماه پیش در یکی از برنامه های پر مخاطب سیما، شماری از هموطنان متوجه وجود پاپیلوما یا همان «اچ پی وی»( HPV ) شدند. ویروسی که از خطرناک ترین ویروس ها به شمار می آید که سلامت انسان را تهدید می کند و مستقیما روی اندام های جنسی اثر می گذارد و به همین علت آن را یکی از بیماری های مقاربتی نامگذاری کرده اند.
قدر مسلم آن است که این ویروس چیز جدیدی نیست و قبلا هم بوده است اما موج نگرانی از ابتلا به آن به نظر می رسد که در کشور جدید باشد.
چند سال پیش، از دختری ۱۴ ساله در همایشی در یکی از مناطق تهران سخن به میان آمد که از خانواده ای پر آسیب بود و اینکه به دلیل مورد اخلاقی، می خواستند او را از مدرسه اخراج کنند.
معلوم نیست او را اخراج کردند یا به گونه ای دیگر با او برخورد شد؟ البته این سوال در حوصله این گزارش نمی گنجد اما معلوم نیست آیا آن دختر تا الان درمان شده است یا خیر؟ چرا که به ویروس ‘اچ پی وی’ یا پاپیلوما گرفتار شده بود که در بدترین حالتش ابتلا به سرطان رحم است به خاطر شریک یا شرکای جنسی و به قول همکلاسی هایش دوست یا دوستان پسری که داشت.
پاپیلوما در نقاطی از بدن مثل واژن، مقعد و ناحیه اوروفارنکس ( قاعده زبان، پشت حلق و لوزه ها) از خود نشانه ای به جا می گذارد و ممکن است تبدیل به سرطان شود.
بیماری HPV از طریق تماس جنسی، اغلب طی تماس جنسی واژینال و مقعدی، منتقل می شود. این ویروس همچنین از طریق تماس جنسی دهانی نیز منتقل می شود. اچ پی وی هم در افراد دارای روابط جنسی نرمال و هم در هم جنس گرایان قابل انتقال است، حتی زمانی که طرف مقابل هیچ گونه علامتی ندارد و فقط ناقل است.
دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته تحقیقات کشوری ایدز اظهار می دارد که ۹۸ تا ۹۹ درصد راه انتقال این بیماری به دنبال تماس جنسی است.مسائلی مانند ابتلا از طریق رفتن به استخر تاثیر چندانی در ابتلا به این بیماری ندارد.
پاپیلوما به دو دسته تقسیم می شود. گروه اول که شامل انواع ویروس HPV کم خطر مانند سروتیپ های ۶ و ۱۱ که عامل زگیل تناسلی خوش خیم است و به سمت سرطانی شدن پیشرفت نمی کند و مبتلایان معمولاً بهبود می یابند . این گروه از ویروس ، مسئول حدود ۹۰ درصد موارد زگیل تناسلی در مردان و زنان به شمار می آید.
گروه دوم، شامل انواع پرخطر ویروس HPVشامل سروتیپ های ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵ است که در ابتدا ضایعاتی شبیه خال روی آلت یا گوشت اضافه روی آلت و حتی کاملا شبیه زگیل معمولی روی آلت ایجاد می کند و در صورت عدم درمان به تدریج تغییر ماهیت می دهد و باعث ایجاد بدخیمی در این نواحی می شود که بین انواع پر خطر ویروسHPV سروتیپ ۱۶ شیوع بیش تری داشته است.

** هشت درصد زنان کشور عفونت HPV دارند
دکتر علی قنبری مطلق، رییس اداره سرطان وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی است. او می گوید: هشت درصد زنان در ایران به عفونت HPV مبتلا هستند و این عفونت نزدیک به صد در صد عامل سرطان دهانه رحم شناخته شده است.
وی می افزاید: برای اینکه عفونت HPV به سرطان تبدیل شود ۱۰ تا ۱۵ سال طول می کشد و در این فاصله می توان ضایعاتی را که هنوز سرطانی نشده است، تشخیص داد و با برداشتن این ضایعات، از بروز سرطان پیشگیری کرد و به همین علت خانم ها می توانند این تست را به جای تست پاپ اسمیر انجام دهند.
به گفته قنبری مطلق، در دو سال گذشته نیز میزان شیوع عفونت HPV مورد سنجش قرار گرفت و مشخص شد شیوع ویروس HPV در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر کم نیست و هشت درصد در زنان است.

** یک خبر جدید؛ آزمایش HPV جایگزین تست پاپ اسمیر می شود
قنبری مطلق در عین حال یک خبر داغ دیگر را نیز به خبرنگار ایرنا می دهد و آن این است که آزمایش HPV (ویروس پاپیلوما) برای تشخیص زود هنگام سرطان دهانه رحم قرار است جایگزین تست «پاپ اسمیر» شود. این آزمایش یعنی آزمایش HPV یکی از روش های تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم است که از تست پاپ اسمیر دقیق تر است و دستور العمل جایگزینی تست HPV به زودی به سازمان های بیمه گر ابلاغ می شود.
به گفته این مقام مسوول در حوزه سلامت، اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت، بسته خدمات گلوبال (فراگیر) پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم تهیه کرده که مورد تایید دبیرخانه شورای عالی بیمه قرار گرفته و در خصوص هزینه این تست هم، آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت توانسته است زمینه انجام تست را با قیمت مناسب فراهم کند.
وی در خصوص هزینه این تست اظهار می دارد: در زمان حاضر هزینه تست HPV حدود ۴۶ هزار تومان تخمین زده شده است که اگر بیمه شود، ۷۰ درصد این هزینه را بیمه و ۳۰ درصد را شخص خواهد پرداخت.این تست برای خانم های بین ۳۰ تا ۴۹ ساله انجام می شود اما فعلا آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت با ظرفیت ۳۰۰ هزار تست HPV ، آن را انجام می دهد. آزمایشگاه های دیگر در سراسر کشور که شرایط لازم برای انجام تست HPV را داشته باشند و به تایید آزمایشگاه مرجع برسند نیز می توانند این خدمت را ارائه دهند.
وی در عین حال می گوید: فعلا در سطح شبکه های بهداشت و مراکز و خانه های بهداشتی ، نمونه های تست، جمع آوری و به آزمایشگاه مرجع فرستاده می شود اما قرار است مراکز دریافت نمونه متقاضیان تست HPV را معرفی کنیم تا این مراکز نمونه ها را جمع آوری کنند و به آزمایشگاه های جامع HPV بفرستند؛ ضمن اینکه معرفی مراکز به تدریج طی سه ماه در شهر های مختلف کشور انجام خواهد شد.

** مرگ سالانه ۲۵۰ هزار زن در جهان بر اثر سرطان دهانه رحم
بنابراین سرطان دهانه رحم یکی از خطرناک ترین بیماری هایی است که ابتلا به ویروس HPV یا پاپیلوم انسانی علت اصلی آن است. با وجود این که سرطان دهانه رحم قابل پیشگیری است، سالانه بیش از ۵۰۰ هزار زن در سراسر جهان مبتلا به این بیماری می شوند و بیش از ۲۵۰ هزار زن جان خود را از دست می دهند.

** هر سال چند نفر در کشور، سرطان دهانه رحم می گیرند؟
دکتر ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و سخنگوی این وزارتخانه پیش تر به این نکته اشاره کرده بود که هر سال بیش از ۹۰۰ مورد سرطان دهانه رحم در کشور گزارش می شود که درصدی از این شمار ممکن است به زگیل تناسلی دچار شده باشند.
به گفته این مقام مسوول وزارت بهداشت، بروز زگیل تناسلی در زنان، کمتر از ۲۴ سال و در مردان، بین ۲۵ تا ۲۹ سال، بیشتر است.
او نکاتی را نیز یاد آور می شود. اینکه تست HPV به عنوان یکی از راه های پیشگیری از سرطان دهانه رحم است اما ارتقای آگاهی در خصوص راه های پیشگیری از آلوده شدن به این ویروس و واکسیناسیون هم از جمله راه های پیشگیری از سرطان یاد شده است. به خصوص افزایش آگاهی عمومی و آموزش های فردی جزو بسته خدمتی پیشگیری از سرطان دهانه رحم است و در سطح شبکه بهداشتی ارائه می شود.

** آیا HPV قابل پیشگیری است؟
کارشناسان می گویند: یکی از راه های ابتلا نشدن به این ویروس، تزریق واکسن در سنین کم یا همان نوجوانی است.
دکتر مسعود مردانی، رییس انجمن متخصصان میکروبیولوژی و بیماری های عفونی
ایران و عضو کمیته تحقیقات کشوری ایدز می گوید: برای پیشگیری از ویروس یاد شده واکسن وجود دارد و متقاضیان این واکسن نیز بیشتر، جوانانی هستند که در خارج از حریم خانواده رفتارهای جنسی محافظت نشده دارند.
مردانی البته مهم ترین علت تقاضای تزریق واکسن HPV را معرفی کردن غیر کارشناسانه بیماری زگیل تناسلی در یک برنامه پرمخاطب سیما و نیز برخی رسانه ها می داند که باعث شده است تا شمار مراجعه برای استفاده از این واکسن به مراکز درمانی افزاش یابد.
او هر چند برنامه تلویزیونی مورد نظر را نقد می کند اما به هر حال آن را فرصتی می داند برای آگاهی مردم به ویژه جوانان که به جای تزریق واکسن HPV از رفتارهای جنسی پر خطر پرهیز کنند و اینکه اگر نمی توانند به این توصیه مهم بهداشتی عمل کنند، حداقل از کاندوم استفاده کنند تا از شیوع بیماری زگیل تناسلی در جامعه پیشگیری شود.
این فوق تخصص بیماری های عفونی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در عین حال واکسن HPV را واکسنی گران ارزیابی می کند و به عنوان اولین واکسن ضد سرطانی می داند که می تواند از سرطان دهانه رحم، پیشگیری کند و در تمام دنیا برای دختران سنین ۱۱ تا ۱۳ سال توصیه می شود؛ کما اینکه در زمان حاضر هم در کشورهای استرالیا، انگلستان، آمریکای شمالی، اسکاندیناوی این واکسن در قالب طرح گسترش ایمن سازی به صورت رایگان به دختران سنین پایین تزریق می شود؛ ضمن اینکه با توجه به محدودیت های زیر ساختی که کشور برای تهیه این واکسن دارد باید واکسن یاد شده را وارد کنیم و دختران ۱۱ تا ۱۳ سال هم ضروری است آن را تزریق کنند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همچنین خاطرنشان می کند که واکسن HPV، حدود ۶ سالی می شود که به کشور وارد شده است.

**آیا ایران می تواند واکسن HPV بسازد؟
دکتر علیرضا بیگلری، رییس انستیتو پاستور ایران هم پیش تر از تولید آزمایشگاهی این واکسن در چند شرکت داخلی خبر داده بود اما هنوز به تولید انبوه و صنعتی نرسیده است که برای نیل به این هدف باید زیر ساخت ها، فضا و تجهیزات مورد نیاز فراهم شود.
بیگلری همچنین در خصوص محل تامین اعتبارساخت واکسن مورد نظر اظهار داشت: دولت و مجلس برای ساخت واکسن های با اولویت بالا مانند روتاویروس و پنوموک، اعتبارات مورد نیاز را تامین می کنند اما این بدان معنی نیست که به واکسن HPV نیاز نداریم. با توجه به قیمت و فناوری آن، بهتر است که به ساخت این واکسن در کشور بپردازیم چون هر واکسنی که ساخته می شود، گامی برای تولید واکسن های بعدی و ارتقای فناوری های این حوزه است.
وی در عین حال به سازمان های مردم نهاد و خیریه ها نیز اشاره دارد که می توانند در تولید واکسن نقش بسیار مهمی داشته باشند.
ادله بیگلری این است که اگر قرار باشد تا اعتبارات دولت برای ساخت واکسن HPV تامین شود، باید سالها صبر کنیم اما ورود و کمک سازمان های مردم نهاد و خیریه ها مسلما سرعت ارتقای صنعت واکسن سازی را در کشور افزایش می دهد.

** واکسن ایرانی HPV احتمالا از سال ۹۸ به بازار می آید
دکتر رضا ملک زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم در خرداد امسال اعلام کرد که پژوهشگران دو شرکت دانش بنیان ایرانی به پیشرفت ۹۰ و ۷۰ درصدی در تولید واکسن HPV (پاپیلوم انسانی ) رسیده اند و اینکه نخستین واکسن ایرانی این بیماری بزودی تولید و احتمالا از سال ۹۸ وارد بازار می شود.
به گفته این مقام مسوول در وزارت بهداشت که اظهاراتش در خروجی ایرنا هم منتشر شد، واکسن ایرانی دو ظرفیتی HPV(سروتیپ های ۱۶ و ۱۸ که نقش عمده ای در بروز سرطان دهانه رحم دارند) مشابه سرواریکس است و در مراحل آزمایشات بالینی و دریافت مجوز سازمان غذا و دارو است که با دریافت مجوز، احتمالا از ابتدای سال ۹۸ وارد بازار می شود و دیگری نیز واکسن چهار ظرفیتی ) HPV سروتیپ های ۶ ، ۱۱، ۱۶ و ۱۸) مشابه گارداسیل در مرحله آزمایشات حیوانی است و به پیشرفت ۷۰ درصدی رسیده است.
ملک زاده هزینه واکسیناسیون HPV برای هر فرد را ۷۵۰ هزار تومان و نرخ استفاده از این واکسن در کشور را ۴۳ هزار دز بیان کرد و به همین علت، تحقیقات و تلاش ها برای تولید واکسن های موثر و با کیفیت و نیز کاهش دهنده هزینه ها را قابل حمایت ارزیابی کرد.
ملک زاده به نتایجی از مطالعات مرتبط با شیوع HPV در کشور اشاره می کند مبنی بر اینکه در ایران شیوع کلی این ویروس در جمعیت زنان حدود چهار تا هفت درصد تخمین زده می شود.
وی به مطالعه ای اشاره می کند که در سال ۱۳۹۲ انجام شد و در آن، ۳۰ هزار زن ۳۰ تا ۴۹ سال از جمعیت عادی چهار شهرستان کشور نمونه گیری شدند و نتایج آن نشان داد نزدیک به سه هزار تن از این زنان، HPV مثبت داشتند. همچنین در سال ۲۰۱۷ گزارشی از «ICO HPV INFORMATION CENTRE » در مورد وضعیت HPV در ایران با استناد به نتایج مجموعه ای از مطالعات در چندین شهر جمع آوری و منتشر شد که نتایج آن نشان می دهد شیوع HPV در زنان مورد بررسی با سیتولوژی نرمال، ۷.۴ درصد است و حدود ۲.۸ درصد زنان در جمعیت عمومی، حامل ۱۶/۱۸HPVدر ترشحات دهانه رحم بودند.
به گفته ملک زاده و بر اساس یک مرور سیستماتیک روی ۱۴ مطالعه در ایران، شیوع HPV در بین زنان سالم در استان های مختلف ایران ۹.۴ درصد اعلام شده که در این میان، شیوع ۱۶HPV، ۲.۳ درصد و شیوع ۱۸ HPV نیز ۱.۷ بوده است.
وی خاطرنشان می کند: آنچه از یافته های منتشره بر می آید این است که تاکنون مطالعه فراگیری در کشور که بتواند با حجم نمونه قابل تعمیم، شیوع HPV را در زنان و گروه های مختلف سنی نشان دهد وجود ندارد و از سویی اغلب مطالعات در کشور در زمینهHPV در موارد سرطان و تعیین ارتباط آن صورت گرفته است؛ در حالی که صورت دیگر بیماری، در زنان و مردان زیر ۳۰ سال است که خود را با بروز زگیل های آنوژنیتال با تبعات بسیار فراوان نشان می دهد.
ملک زاده این نکته را هم یادآور می شود که هم اکنون، زگیل های آنوژنیتال، توسط متخصصان زنان و متخصصان پوست بخوبی در بیماران مراجعه کننده، شناسایی شده است و کاملا تحت درمان قرار می گیرد.
معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، سرطان دهانه رحم را هفدهمین سرطان شایع در بین زنان ایرانی می داند و با استناد به آمارهای تخمینی ،مرگ های ناشی از سرطان دهانه رحم در کشور را سالانه ۳۷۰ مورد اعلام کرد.

** استان تهران، نخستین استان مبتلا
ملک زاده، همچنین از انجام جامع ترین و دقیق ترین ثبت سرطان دهانه رحم مبتنی بر کل جمعیت ایران (پوشش بالای ۹۸ درصد) در سال ۹۴ خبر می دهد و می گوید: این نظام جامع، ضمن ثبت ۶۷۱ مورد سرطان دهانه رحم در کشور نشان داده است میزان بروز بیماری در هر ۱۰۰ هزار زن، ۱.۷۸ است و استان تهران با ۱۶۴ مورد ( ۲.۳۶ در هر ۱۰۰ هزار نفر) نخستین استان مبتلا به شمار می آید.
بر اساس گزارش ملک زاده ، پس از استان تهران به ترتیب، استان های خراسان رضوی، فارس، مازندران، گلستان، اصفهان، کرمان، خوزستان ، آذربایجان شرقی، کرمانشاه ، البرز، گیلان، هرمزگان، آذربایجان غربی، اردبیل، سیستان و بلوچستان، بوشهر، همدان، خراسان شمالی، مرکزی، کردستان، سمنان، خراسان جنوبی، لرستان، قزوین، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، ایلام قرار دارند.

** تزریق واکسن HPV به دختران ۹ ساله در برخی کشورها
ملک زاده، معاون وزیر بهداشت این مطلب را نیز خاطرنشان می کند که این واکسن در برخی کشورها از سن ۹ سالگی و در ایران از سن ۱۲ سالگی تزریق می شود. سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند این واکسن به افراد زیر ۲۶ سال تزریق شود و کشورها آن را در برنامه واکسیناسیون خود بگنجانند. علت تزریق زودهنگام واکسن نیز، کاملا مبنای پزشکی دارد و آن، ضرورت ایجاد مصونیت به موقع در برابر بیماری، در جریان واکسیناسیون است.

** کاهش بروز بدخیمی ها در زنان کمتر از ۵۰ سال با واکسیناسیون HPV
معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت به مطالعاتی در کشور اشاره می کند که نتایج آنها نشان می دهد، واکسیناسیون HPV در درازمدت، باعث کاهش ۹۸ درصدی موارد بدخیمی ها در زنان کمتر از ۵۰ سال می شود. همچنین برنامه های غربالگری زنان باعث کاهش ۳۰ درصدی بدخیمی های مهاجم در زنان بالای ۵۰ سال می شود. با ادغام این دو رویکرد، می توان تا ۸۱ درصد از بروز بدخیمی ها کاست.
اطلاع رسانی در خصوص پیشگیری از بیماری HPV هر سال ، ۱۳ اسفند ماه همزمان با روز جهانی آگاهی از HPV صورت می گیرد. در یکی از برنامه های سیما به سونامی این بیماری در ایران طی سالهای آینده اشاره و موجب موضع گیری هایی در این خصوص شد.
تمام این مطالب برای HPV عنوان شد اما یک سوال، چند سالی هست که در ذهن نگارنده این گزارش را مشغول کرده و آن اینکه آیا آن دختر ۱۴ ساله ای که در پنل آن روز این شهر از او یاد شد، زنده یا مرده است؟ دختری که سنش برای تزریق واکسن مناسب بود اما حتما واکسنی نگرفته بود که اگر به او تزریق شده بود شاید هرگز به زگیل تناسلی مبتلا نمی شد.
گزارش: لیلا خطیب زاده